Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), İran'da yürütülen nükleer denetimlerini aksatan gelişmeler sonucunda, ülkedeki denetçilerinin sayısını düşürme kararı aldı. Bu karar, İran'ın nükleer programı üzerindeki uluslararası gözlemi büyük ölçüde zorlaştırabilirken, aynı zamanda uluslararası ilişkilerde yeni gerginliklere de yol açabilir. Peki, bu gelişmelerin arka planında neler yatıyor ve neler bekleniyor?

Neden Denetçiler Çekildi?

UAEA, 2022 yılından bu yana İran ile sürdürülen nükleer müzakerelerde yaşanan tıkanıklıklar nedeniyle, denetçilerinin sayısını azaltma kararı almak zorunda kaldı. Bu durum, nükleer silahların yayılmasını önlemek amacıyla oluşturulan uluslararası denetim mekanizmalarını tehdit ediyor. Çekilme kararı, İran’ın nükleer tesislerinde gerçekleştirilecek denetimlerin etkinliğini büyük ölçüde azaltacak. UAEA'nın bu kararında etkili olan diğer faktörler arasında, İran'ın müzakerelere verdiği yanıtların yetersizliği ve ülkenin nükleer programına dair şeffaflık eksikliği yer alıyor.

Uluslararası Tepkiler ve Gelecek Senaryoları

UAEA'nın İran'dan çekilmesi, uluslararası topluluk içerisinde büyük yankı buldu. Birçok ülke, bu durumu nükleer silahlanma yarışını artıracak bir adım olarak değerlendiriyor. Uzmanlar, bu çekilmenin ardından İran'da nükleer faaliyetlerin daha da hız kazanabileceği uyarısında bulunuyor. Gözlemciler, İran’ın nükleer kapasitesinin artırılması ile ilgili endişelerin yanı sıra, bölgedeki jeopolitik istikrar açısından da ciddi riskler bulunduğunu ifade ediyor. Bunun yanı sıra, çekilen denetçilerin yerine yeni denetçilerin atanıp atanmayacağı konusunda da belirsizlikler mevcut. Eğer bu belirsizlikler sürerse, İran'ın uluslararası toplumla olan ilişkileri de daha da zorlaşabilir.

Sonuç olarak, UAEA'nın İran'dan denetçilerini çekme kararı, uluslararası nükleer güvenlik konusunda yeni bir kriz ortamı yaratabilir. Uzmanlar, bu durumun İran'ın nükleer programı üzerindeki denetimin zayıflamasıyla sonuçlanabileceği ve bunun da bölgesel ve küresel güvenlik açısından tehdit oluşturabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor. önümüzdeki dönem, İran'ın uluslararası toplumla yapacağı müzakereler için kritik bir eşik olacak.